Przewodnik - Parki Krajobrazowe
Brodnicki Park Krajobrazowy
Brodnicki Park Krajobrazowy został utworzony w 1985 roku i obejmuje powierzchnię około 16,7 tys. ha w północno – wschodniej części województwa, na północ od Brodnicy. Park rozpościera się na terenie dwóch województw: kujawsko – pomorskiego (12,3 tys. ha) w gminach: Jabłonowo Pomorskie i Zbiczno oraz warmińsko – mazurskiego. Siedziba parku usytuowana jest w Grzmięcy na Pojezierzu Brodnickim. W granicach parku istnieje 7 rezerwatów przyrody „Bachotek”, „Mieliwo”, „Okonek”, „Retno”, „Stręszek”, „Wyspa na jeziorze Wielkie Partęczyny” oraz „Żurawie Bagno”, a także około 20 pomników przyrody. Na obszarze parku jest około 60 jezior, które układają się w charakterystyczne 4 ciągi jezior. Największe z nich to: Wielkie Partęczyny (320 ha), Bachotek (211 ha), Sosno (188 ha), Łąkorz (162 ha), Głowińskie (131 ha), Zbiczno (129 ha) oraz Ciche (111 ha). Występuje tam około 130 gatunków ptaków, m.in. orzeł bielik, orlik krzykliwy, hajstra, łabędź krzykliwy, krakwa, oraz kania rdzawa. Do osobliwości przyrodniczych parku należą bobry, reintrukowane sokoły wędrowne oraz stanowisko obuwika pospolitego z wielkiej rodziny storczyków.
Gostynińsko – Włocławski Park Krajobrazowy
Gostynińsko – Włocławski Park Krajobrazowy został utworzony w 1979 roku i obejmuje powierzchnię 39 tys. ha dwóch województw: kujawsko – pomorskiego (ponad 22 tys. ha) i mazowieckiego. Park rozpościera się pomiędzy Włocławkiem i Płockiem. W województwie kujawsko – pomorskim obejmuje gminy: Baruchowo, Kowal i Włocławek. Siedziba parku znajduje się w Kowalu na Pojezierzu Gostynińskim. W granicach parku istnieje 12 rezerwatów przyrody, z których tylko 4: „Olszyny Rakutowskie”, „Wójtowski Grąd”, „Jazy” i „Jezioro Rakutowskie” leżą w granicach województwa. Ponad 60% parku pokrywają lasy sosnowe i bory mieszane. Znajduje się tam ponad 40 jezior z fenomenalnym w skali światowej jeziorem Gościąż. Charakterystyczne uwarstwienie osadów rejestrujących 12 tysięcy lat historii tego zbiornika tworzy unikalny kalendarz geologiczny. W granicach parku rozpoznano około 800 gatunków roślin naczyniowych, z których 1/5 to rzadkie gatunki. W otoczeniu jezior można spotkać żurawie, czarne bociany oraz bąki. Dla ruchu turystycznego udostępniono 2 ścieżki przyrodniczo – dydaktyczne „Kukawy” i „Niecka Kłócieńska”. Jako osobliwość przyrodniczą parku można potraktować licznie występujące bobry oraz osiągające 10 metrów wysokości jałowce – pomniki przyrody. Na terenie parku funkcjonuje Ośrodek Rehabilitacji i Hodowli Ptaków, w którym w 1991 roku po raz pierwszy w Europie Środkowej dokonano udanej introdukcji sokoła wędrownego.
Informacje o aktualnym stanie reintrodukcji sokoła wędrownego w Polsce i problemach występujących przy jego wdrażaniu znajdą Państwo na stronie internetowej Stowarzyszenia Na Rzecz Dzikich Zwierząt "Sokół".
Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy
Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy został utworzony w 1990 roku i obejmuje powierzchnię około 27,8 tys. ha województwa kujawsko – pomorskiego (13,9 tys. ha) w gminach: Brzozie, Górzno, Grążawy i Świedziebnia, mazowieckiego oraz warmińsko – mazurskiego. W granicach parku istnieje 6 rezerwatów przyrody: „Szumny Zdrój”, „Jar Brynicy”, „Ostrowy nad Branicą”, „Klonowo”, „Czarny Bryńsk” oraz „Mszar Płociczno”. Lasy obejmują około 70% powierzchni parku. Istotne dla krajobrazu parkowego są liczne jeziorka, mokradła, torfowiska oraz bagna. W parku występuje ponadto wiele gatunków awifauny, z których najrzadsze to : hajstra, kania czarna i ruda oraz zimorodek. Wspaniale prezentuje się świat flory, ponieważ doliczono się około 900 gatunków roślin naczyniowych, m.in. leniec bezpodkwiatkowy, skalnica torfowiskowa, gwiazdnica grubolistna, czosnek niedźwiedzi, lilia złotogłów oraz rosiczka okrągłolistna. Z kilkunastu pomników przyrody na terenie parku najbardziej znanym i wartościowym jest „Dąb Rzeczypospolitej”. Siedziba parku znajduje się w Górznie.
Krajeński Park Krajobrazowy
Krajeński Park Krajobrazowy został utworzony w 1998 roku i obejmuje 74 tys. ha w centralnej części Pojezierza Krajeńskiego (gminy: Kamień Krajeński, Mrocza, Sępólno Krajeńskie, Sośno i Więcbork). Siedziba parku znajduje się w Więcborku. W granicach parku położone są 2 rezerwaty przyrody: „Gaj Krajeński” i „Lutowo” oraz 96 pomników przyrody. Bogactwem parku są licznie występujące i znakomicie zachowane formy morfologiczne, tj. wzgórza morenowe, drumliny, kemy oraz ozy świadczące o bytności i działaniu lodowca. Sieć hydrograficzną parku tworzy rzeka Orla z jeziorami i bagnami z ciekawymi zbiorowiskami roślinności bagiennej m.in. bagno zwyczajne, borówka bagienna, modrzewnica zwyczajna oraz żurawina błotna. Na terenie parku znajduje się blisko 70 jezior. Największe z nich to: Więcborskie (218 ha) i Sępoleńskie (159 ha). Ze świata fauny spotkamy tu: bobra, wydrę, żurawia oraz rybołowa. Ponad 60% powierzchni parku to tereny rolnicze, co zdecydowanie wyróżnia ten park od innych.
Nadgoplański Park Tysiąclecia
Nadgoplański Park Tysiąclecia został utworzony w 1967 roku, pierwotnie jako rezerwat przyrody. W 1992 roku powołany został park krajobrazowy. Park obejmuje około 10 tys. ha powierzchni województwa kujawsko – pomorskiego (gminy: Jeziora Wielkie, Piotrków Kujawski i Kruszwica). Siedziba parku znajduje się w Kruszwicy. Największą osobliwością parku jest samo jezioro Gopło, jedno z największych jezior w Polsce (9), leżące na szlaku wodnym Noteci i posiadające 25 km długości. Linia brzegowa jeziora liczy 87 km długości. W najszerszym miejscu Gopło rozdziela na dwie części półwysep Potrzymiech, osiągający w tym miejscu szerokość 2,5 km. Jezioro oraz jego brzegi stanowią ostoję ptactwa wodnego. Nad jeziorem doliczono się ponad 200 gatunków ptaków, m.in. gęś gęgawa, gęś zbożowa, gęś białoczelna, bąk i hajstra. Okolice jeziora wraz ze znajdującymi się na nim 5 wyspami to stanowiska lęgowe prawie 50 gatunków awifauny. W trakcie przelotów na terenie parku zatrzymuje się do kilkunastu gatunków ptaków. W okolicach jeziora znajdują się fragmenty łęgów wierzbowo – topolowych oraz olchowo – jesionowych charakterystycznych dla dolin rzecznych.
Tucholski Park Krajobrazowy
Tucholski Park Krajobrazowy został utworzony w 1985 roku i obejmuje wraz z otuliną około 53 tys. ha powierzchni. Rozpościera się na terenie województwa kujawsko –pomorskiego (37,8 tys. ha) na terenie gmin: Cekcyn, Gostycyn, Lubiewo, Tuchola i Śliwice oraz województwa pomorskiego. Siedziba parku znajduje się w Tucholi. Najbardziej wartościowe fragmenty parku są objęte ochroną rezerwatową. Istnieje 8 rezerwatów przyrody „Bagno Grzybna”, „Jezioro Zdręczno” , „Ustronie, „Jeziorko Kozie”, „Bagna nad Stążką, „Źródła rzeki Stążki”, „Dolina rzeki Brdy” oraz „Cisy nad Czerską Strugą”. W granicach parku jest ponad 100 pomników przyrody. Park obejmuje południowo – wschodnią część kompleksu Borów Tucholskich. Z osobliwości świata roślin warto zwrócić uwagę na: bagno zwyczajne, rosiczkę okrągłolistną, poryblin jeziorny oraz lobelię jeziorową. W parku doliczono się ponad 100 gatunków grzybów jadalnych. Ponad 80% powierzchni parku to tereny leśne.
Wdecki Park Krajobrazowy
Wdecki Park Krajobrazowy został utworzony w 1993 roku i obejmuje łącznie z otuliną około 23,8 tys. ha powierzchni. Położony jest w północnej części województwa, w środkowowschodniej części Borów Tucholskich na terenie gmin: Cekcyn, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Osie, Śliwice oraz Warlubie. Na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego znajduje się 5 rezerwatów przyrody: „Brzęki”, „Dury”, „Miedzno”, „Jezioro Piaseczno” i „Jezioro Ciche” oraz 3 zespoły przyrodniczo – krajobrazowe „Dolina rzeki Ryszki”, „Dolina rzeki Prusiny”, „Dolina rzeki Sobińska Struga”. Około 60% powierzchni parku stanowią lasy o charakterze boru mieszanego i świeżego. Na terenie parku koło Leosi znajduje się największy na Pomorzu Południowym głaz narzutowy „Diabelski Kamień” o obwodzie 24,5 m, natomiast koło wsi Łążek znajduje się „Aleja Mnichów” z 200 jałowcami, które są pomnikami przyrody. Największą osobliwością parku jest stanowisko wiekowego jarzębu brekinii (brzęk) wśród dąbrowy, objęte ochroną rezerwatową. Bogatą florę parku reprezentuje m.in. wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów oraz kokoryczka wonna. Z pośród 200 gatunków porostów na uwagę zasługuje granicznik płucnik. Fauna parku zachęca do jego odwiedzenia. Można tam zobaczyć żmiję zygzakowatą, rzekotki drzewne, salamandry plamiste, pstrągi potokowe oraz żurawie. Siedziba parku znajduje się w Tleniu.
Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego
Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego został utworzony w 2003 roku w oparciu o dwa wcześniej istniejące parki: Nadwiślański Park Krajobrazowy i Chełmiński Park Krajobrazowy. Historia zespołu parków sięga 1993 roku, kiedy został utworzony: Zespół Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych a w 1998 roku Chełmiński Park Krajobrazowy. W 1999 roku oba parki połączono i nadano mu nazwę – Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły, zespół ten funkcjonował do 2003 roku. Obszar parku obejmuje ponad 60 tys. ha powierzchni. Granice parku przebiegają przez obszar 16 gmin województwa kujawsko – pomorskiego, po obu stronach Wisły, na odcinku od Bydgoszczy po Nowe. Siedziba parku znajduje się w Świeciu nad Wisłą. W granicach parku istnieje 14 rezerwatów przyrody: „Linje”, „Las Mariański”, „Reptowo”, „Wielka Kępa Ostromecka”, „Płutowo”, „Zbocza Płutowskie”, „Łęgi na Ostrowie Panieńskim”, „Ostrów Panieński”, „Góra św. Wawrzyńca”, „Ostnicowe Parowy Gruczna”, ”Jezioro Fletnowskie”, „Śnieżynka” oraz „Wiosło Duże”, a także około 100 pomników przyrody. Występuje w nim ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych, z których najciekawsze to: miłek wiosenny, wężymord stepowy, ostnica Jana oraz lilia złotogłów. Co roku na terenie parku przeprowadzane są dwie imprezy: Święto Śliwki w Strzelcach Dolnych i Festiwal Smaku w Grucznie.